حوضه زغال سنگ خیز کرمان نایبند

حوضه زغال سنگ خیز کرمان نایبند

حوضه زغال سنگ خیز کرمان نایبند

در این مطلب می خواهیم به بررسی حوضه زغال سنگ خیز کرمان نایبند که از منابع مهم تامین زغال سنگ حرارتی کشور عزیزمان محسوب می شود، بپردازیم. با ما در وبسایت کیا نشنال کول  متعلق به شرکت کیا نشنال کک، فعال در حوضه تولید و فروش زغال سنگ حرارتی، تا پایان همراه باشید.

 

با وجود تاریخچه طولانی در زمینه بررسی معادن زغال سنگ در کرمان، مطالعات سیستماتیک و جامع در این زمینه و بررسی کیفیت و برآورد ذخیره و تهیه نقشه ها از نیمه دوم قرن بیستم آغاز گشته است.

حوضه زغال سنگ کرمان در بخش شرقی ایران مرکزی و در فاصله تقریبی 50 کیلومتری شمال کرمان قرار گرفته است. این حوضه با درازا و پهنای به ترتیب

70 و 10 تا 15 کیلومتر و وسعتی نزدیک به 1100 کیلومتر مربع به شکل (سین کلینال کرمان) بزرگ ترین حوضه زغال خیز، ایران مرکزی را تشکیل می دهد. نهشته های زغال دار این حوضه که شامل نواحی زغال خیز کرمان، نایبند و طبس هستند به شکل ناودیس های بزرگ و کوچک دیده می شوند.

این حوضه از نظر مورفولوژی به رشته ارتفاعات بنان متعلق است که با بلندای نزدیک به 3000 متر از جنوب شرقی و شمال غربی امتداد دارد. توپوگرافی این منطقه کوهستانی و شدیدا ناهموار با قله های بلند و دامنه های پرشیب و دره های ژرف است.

معرفی سین کلینال های  کرمان

سین کلینال کرمان از چند سین کلینال و آتی کلینال کوچکتر تشکیل شده است که عبارتند از:

سین کلینال سریکوه، دره گر و بیدو و آنتی کلینال سراپرده و آنتی ملینال گسل خورده شاهزاده محمد.

شیب لایه های زغال سنگی این حوضه بین 20 تا 90 درجه متغییر است. گسلش و چین خوردگی ها بر مورفولوژی این لایه ها تاثیر گذار بوده است، به طوری که لایه های زغال سنگی گسترش چندانی ندارند و در پاره ای نقاط قطع شده اند و تغییر امتداد داده اند و در محل هایی به شکل برگشته در آمده اند. همچنین در برخی مکان ها به آرژیلیت زغال دار و آرژیلیت تبدیل شده اند.

در برخی مکان ها ، توده های ماگمایی لایه های زغال دار را به شکل دایک قطع و تکاپوهای تکتونیکی تغییراتی در ویژگی های فیزیکوشیمیایی زغال سنگ (برای نمونه ، افزایش سختی و تشکیل درزه ها) ایجاد کرده اند؛ افزون براین، زغال سنگ های متعلق به ژوراسیک پیشین نسبت به انواع ژوراسیک میانی درجه دگرگونی بالاتری دارند(قانون هلیت).

برسی ساختار شیمیایی زغال سنگ های این منطقه

نتایج مطالعه های سیستماتیکی که روی ویژگی های شیمیایی و فناوری نمونه های زغال سنگ مناطق زغال خیز کرمان انجام شده اند گویای آنست که به طور کلی ،زغال سنگ های این ناحیه برای تهیه مخلوط شارژ باطری های کک ساز مناسب هستند.

فراوان ترین ماسرال های این زغال سنگ ها را گروه های ویترینیت ،نیمه ویترینیت و کلارن تشکیل می دهند. زون های زغال سنگی این حوضه زغال خیز به A و B (تریاس پسین) ، C1 و C2 (ژوراسیک پیشین) و D و E (ژورتسیک میانی) تقسیم می شود.

زغال سنگ های زون های C و E و به ویژه D این حوضه برای تولید کک متالورژی مناسب هستند. زون D شامل لایه های d9 ، d8 ، d6 ، d5 ، d3 ، d2 ، d1 و d11 است که از میان آنها ، لایه d2 با ستبرایی بالغ بر 3 متر و به طور محلی 8 تا 9 متر مهم ترین لایه زغال سنگی است که در سراسر سین کلینال حوضه گسترش دارد.

لایه های زغالی C8 ، C7 و C5 دارای کیفیت زیاد و ستبرای قابل کار هستند. در زغال سنگ های لایه های بالایی افق D و لایه زغال سنگی افق E در بخش غربی و جنوب شرقی حوضه (دهرود و باب نیزو) رخساره های مردابی جاری وجود دارند که معمولا دارای خاکستر کم تا متوسط هستند.

نواحی عمده زغال خیز کرمان عبارتند از : پابدانای اصلی ،خمرود ، سراپرده ، پابدانای جنوبی ، دره گر ،باب نیزوی اصلی ، باب نیزوی شرقی ،هجدک و داربید خون جنوبی .

دسته بندی معادن زغال سنگ حرارتی کرمان از نظر استقرار

به طورکلی، معادن زغال سنگ کرمان با توجه به استقرار آنها در سین کلینال کرمان در دو گروه قرار میگیرند:

معادن درونی سین کلینال که شامل باب نیزو ، پابدانا ، دره گر – اشکلی ، خمرود1 ، هجدک و بخش هایی از داربید خون شمالی و جنوبی است. ذخایر زغال سنگی این مناطق از نوع کک شو هستند و برای تامین سوخت کوره های بلند ذوب آهن مصرف می شوند. مناطق بیرونی سین کلینال کرمان را معادن بادامویه، هشونی و همکار تشکیل می دهند که زغال سنگ دو معدن هشونی و همکار قابلیت کک شو دارند و زغال سنگ بادامویه از نوع زغال سنگ های گرمازاست و در صنایع گوناگون مصرف می شود.

مهم ترین شاخص های تعیین کننده زغال سنگ عبارتند از : مقدار خاکستر، گوگرد، مواد فرار و فسفر، قابلیت پخت، ترکیب عنصری، ارزش حرارتی، قابلیت تغلیظ و مقاومت مکانیکی.

برخی از شاخص های یاد شده در زغال سنگ های حوضه کرمان بررسی می شوند:

مقدار خاکستر یکی از شاخص های اصلی تعیین کیفیت زغال سنگ است که ارزش تجاری زغال سنگ ها را به منظور تولید کک متالورژی مشخص می کند.

 

تقسیم بندی زغال سنگ های کرمان بر پایه میزان خاکستر
                                               تقسیم بندی زغال سنگ های کرمان بر پایه میزان خاکستر

 

میزان خاکستر زغال سنگ های زون های  C، B، A و D متوسط تا زیاد و در مواردی بسیار زیاد است. در پاره ای از نقاط لایه d2 ، زغال سنگ های با خاکستر کم یافت می شوند؛ برای نمونه، معادن پابدانای اصلی و باب نیروی اصلی این لایه دارای زغال سنگ های با خاکستر کم هستند.

ویژگی پخت زغال سنگ

قابلیت پخت زغال سنگ یکی دیگر از شاخص هایی است که کیفیت زغال سنگ را تعیین می کند.

این شاخص به ترکیب پتروگرافی و درجه دگرگونی زغال سنگ ها بستگی دارد و روش دقیق تعیین آن، محاسبه بیشترین ستبرای لایه پلاستیکی زغال سنگ ها بر حسب میلی متر است. ستبرای لایه پلاستیکی زغال سنگ های معادن کرمان بین 6 تا 43 میلی متر متغیر است، ولی زغال سنگ های با قابلیت پخت کم (ستبرای لایه پلاستیکی 9 تا 12 میلی متر)و متوسط (13 تا 16 میلی متر)در معادن کرمان به فراوانی یافت می شوند.

میزان گوگرد زغال سنگ های حوضه کرمان از کمتر از 1 تا نزدیک به 5 درصد متغیر است. به طورکلی، بیشترین حجم زغال سنگ های این حوضه را زغال سنگ های با گوگرد متوسط (حداکثر تا 2/5 درصد) و زغال سنگ های گوگرددار(حداکثر تا 3/5 درصد)تشکیل می دهند؛ بخش زیادی از این گوگرد را گوگرد پیریتی و بخش کمی از آن را گوگرد آلی تشکیل می دهد. محتوای فسفر لایه های زغال سنگی این حوضه از کمتر از 0/01 (کم فسفر) تا بیش از 0/1 درصد (فسفر زیاد) متغیر است. درصد مواد فرار زغال سنگ های کرمان-نایبند تابع درجه دگرگونی زغال سنگ است و مقدار آن در مرحله III دگرگونی 21 تا 39، در مرحله IV دگرگونی 14 تا 28،در مرحله V دگرگونی 11 تا 21، در مرحله VI دگرگونی 6 تا 13 و در مرحله VII دگرگونی 3 تا 8 است.

برپایه برخی آمار ها، بیشترین ذخایر زغال سنگی حوضه کرمان-نایبند را زغال سنگ های گازدار چرب، کک ده چرب و زغال سنگ های قابل پخت تشکیل می دهند. زغال سنگ های گازدار،لاغر غیر قابل پخت، آنتراسیت و زغال سنگ های اکسیده انواع دیگری از زغال سنگ های این حوضه هستند.

 

                     ترکیب شیمیایی زغال سنگ های کرمان                                                                                                                                                                 

این مطلب را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید

ارسال دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید